Schotland onafhankelijk? Het is een nek-aan-nek race!
Het werd een ‘shock poll’ genoemd in de Engels media. Op zondag 7 september 2014 was er voor het eerst een peiling die voorspelde dat de Schotten in meerderheid voor onafhankelijkheid zouden stemmen. De peiling van YouGov kwam uit op 51% voor onafhankelijkheid en 49% tegen. Hoe moeten we deze uitslag interpreteren? Zal Schotland zich gaan afscheiden van Engeland? Het is goed hierbij wat kanttekeningen te maken.
Tijdens de campagne voor het referendum over de onafhankelijkheid van Schotland heeft YouGov regelmatig peilingen uitgevoerd. De voorlaatste was op 31 augustus. Toen was nog maar 47% voor onafhankelijkheid en 53% tegen. Als je de opeenvolgende peilingen bekijkt in de figuur hieronder, dan is er sprake van een duidelijke trend. Als je die trend doortrekt, dan lijkt het uit te draaien op onafhankelijkheid. Zou hier sprake kunnen zijn van een bandwagon-effect? Dat is het verschijnsel dat mensen gaan stemmen op partijen die het goed doen in de peilingen. En zullen ze inderdaad op dag van het referendum (18 september) net zo stemmen als in de peiling? De tijd zal het leren.
Het is ook goed om even te kijken naar de manier waarop YouGov de peilingen uitvoert. Dat is elke keer een steekproef van ongeveer 1.000 Schotten. Die steekproef is getrokken uit een groot panel van YouGov (met pakweg 350.000 Britten). Het panel bestaat uit mensen die zich daarvoor spontaan hebben aangemeld. Er is dus sprake van zelfselectie. Je moet je daarom serieus afvragen of de peiling wel representatief is.
De grafiek hierboven suggereert dat er alleen maar voor- en tegenstanders zijn, maar dat is niet zo. In de grafiek zijn de mensen weggelaten die het nog niet weten. De werkelijke percentages zijn: 47% voor, 45% tegen, 6% weet het nog niet en 1% zegt niet te gaan stemmen. Die 6% kan straks bij het werkelijk referendum nog alle kanten opgaan.
Volgens YouGov heeft 91% van de deelnemers van de peiling aangegeven absoluut zeker te gaan stemmen. Dat is een enorm hoge opkomst. Misschien vinden de Schotten dit onderwerp inderdaad zo belangrijk dat ze bijna allemaal gaan stemmen. Maar het kan ook zijn dat vrijwel alleen stemmers aan de peiling meedoen. Dat verschijnsel zie je vaak bij politieke peilingen. Stemmers doen wel mee aan een peiling en niet-stemmers laten het afweten. Dit leidt tot een vertekening in de uitkomsten.
YouGov voert een weging uit op de gegevens in een poging de uitkomsten representatief te maken. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de variabelen zoals geslacht, leeftijd, sociale klasse, krant die men leest en stemgedrag bij laatste verkiezingen. De vraag is of daarmee de peiling ook representatief wordt met betrekking tot de keuze bij het referendum.
En zelfs al was de peiling van YouGov helemaal perfect (netjes gelote steekproef en zo), dan nog is er sprake van onzekerheidsmarges. Bij een steekproef van ongeveer 1.000 personen hoort een onzekerheidsmarge van 3%. Dus de 51% voor onafhankelijk had ook 48% kunnen zijn. En de 49% tegen had ook 52% tegen kunnen zijn. Het enige wat je kunt zeggen is dat het een nek-aan-nek race is. Het is ‘too close to call’.
