Een grafiek van de NOS die geen grafiek genoemd mag worden

‘Nergens slikken zoveel inwoners een pilletje als in Nederland: ruim een kwart miljoen Nederlanders gebruikte het afgelopen jaar xtc, zeggen het CBS en het Trimbos Instituut. Het xtc-gebruik in andere landen ligt gemiddeld vijf keer zo laag’. Zo begint een bericht op de website van de NOS op 17 juli 2015. Het bericht bevatte ook een aantal grafieken, Maar dat waren wel bijzonder eigenaardige grafieken. Zijn het eigenlijk wel grafieken?

Er waren drie grafieken. Ze gaven hoeveel mensen ooit wel eens XTC geslikt hadden, hoeveel het afgelopen jaar XTC geslikt hadden en hoeveel de afgelopen maand geslikt hadden. Van die grafieken was een filmpje gemaakt. Dat was bijzonder onhandig, wat zo kun je nooit de drie grafieken tegelijk bekijken. En je kunt maar heel even naar de grafieken kijken, want ze zijn zo weer weg (tenzij je snel het filmpje op pauze zet).

xtc1

De figuur hierboven bevat een van de grafieken. Hij geeft het aantal gebruikers van XTC per maand weer en dat voor verschillende leeftijdsgroepen. Dit is wel een heel erg slechte grafiek. Je verwacht een staafdiagram, waarbij de lengtes van de staven aangeven hoeveel mensen XTC hebben gebruikt. Er zijn echter geen staven getekend, maar stippellijnen. En die stippellijnen zijn allemaal even lang, ongeacht de waarde die ze moeten weergeven. Een correct staafdiagram zou er ongeveer uitzien als hieronder.

xtc3

In dit staafdiagram is nog een mankement van de NOS-grafiek gerepareerd. Die NOS-grafiek bevat een hoop toeters en bellen die het lezen en begrijpen van de grafiek bemoeilijken. ‘Chartjunk’ noemen de experts dat. In het staafdiagram is die ‘troep’ weggelaten. Zo ontstaat een eenvoudige en heldere grafiek. Daarin is bijvoorbeeld duidelijk te zien dat er in de groep van 25 tot 29 jaar de meeste slikkers zijn. En vanaf 50 jaar wordt kennelijk geen XTC meer geslikt.

De andere twee grafieken in het bericht op de website van de NOS vertonen dezelfde mankementen. Ze zijn even slecht leesbaar.

De grafiek van de NOS is vast door een kundig vormgever gemaakt, maar dan wel iemand die geen verstand heeft van de methodologische aspecten van grafieken. Het zou mooi zijn als die grafieken in de toekomst wat functioneler zouden zijn.