Is de Fietstelweek wel een representatief onderzoek?

Hoeveel mensen heeft u nodig voor een representatief onderzoek? Dat was de vraag van Frederique de Jong, presentator van het Radio 1 Journaal aan Saskia Kluit van de Fietsersbond. Aanleiding was de Fietstelweek, een groot onderzoek van de Fietsersbond dat op 14 september 2015 van start ging. Die vraag was verkeerd, want de representativiteit van een peiling wordt niet bepaald door de omvang ervan, maar door de samenstelling ervan.

fiets-app

Voor het onderzoek vraagt de Fietsersbond aan fietsers om een app te downloaden op hun smartphone. Daarmee worden de fietsbewegingen automatisch geregistreerd. Een slim idee, maar er zitten een paar haken en ogen aan. De grote vraag is of dit onderzoek representatief is. Er is immers geen aselecte steekproef uit de fietsers (of uit alle Nederlanders) getrokken. Aan het onderzoek doen alleen personen mee die hebben gehoord van het onderzoek en spontaan de app hebben gedownload op hun telefoon. Dat noemen we zelfselectie. De praktijk heeft ondertussen wel geleerd dat onderzoek op basis van zelfselectie vaak tot onjuiste uitspraken leidt. Dat zou ook hier heel goed kunnen. Misschien is het wel zo dat bepaalde leeftijdsgroepen (bijvoorbeeld ouderen) zwaar onder vertegenwoordigd zijn. Of misschien zijn het wel vooral leden van de Fietsersbond. Of misschien gaat het vooral om fanatieke fietsers. Wie zal het zeggen?

De app registreert GPS-gegevens en vraagt helaas geen persoonlijke gegevens (bijvoorbeeld geslacht, leeftijd, opleiding) van de deelnemers. Zou dit wel zijn gedaan, dan was het mogelijk geweest om te controleren of de deelnemers een goede afspiegeling zijn van de Nederlandse bevolking. Dit is een gemiste kans.

Saskia Kluit van de Fietsersbond spreekt in het Radio 1 Journaal van het verzamelen van ‘big data’. Daarmee haakt ze in op de big data hype die op het ogenblik woedt. Als je maar een heleboel gegevens hebt, dan kun je daar bijna vanzelf betrouwbare conclusies uit trekken. Uit de praktijk blijkt dat dit ook wel erg mis kan gaan. Een legendarisch voorbeeld is de Boston Street Bump App. Het idee achter deze app lijkt wel wat op de app van de Fietsersbond. Het gemeentebestuur van Boston liet die app ontwikkelen om de kwaliteit van de wegen in Boston te kunnen controleren. De app moest door automobilisten worden geïnstalleerd op hun telefoon. Als ze daarna door een kuil (pothole) reden, registreerde de app dat. Zo dacht het gemeentebestuur een goed overzicht te kunnen krijgen van de kuilen in de wegen.

fiets-app2

Het gemeente bestuur zag echter over het hoofd dat het bezit van smartphones niet gelijkmatig was verdeeld over de stad. Vooral inwoners van de rijkere buurten hadden een smartphone en deden mee. In de armere buurten waren er veel minder smartphones en deden de mensen niet mee. Als gevolg daarvan werden vooral kuilen in rijkere buurten gerapporteerd. De Street Bump App leverde dus veel gegevens op maar die vormden geen goede afspiegeling van de situatie in de hele stad.

De Fietstelweek van de Fietsersbond is een leuk initiatief. Uit de uitkomsten zal wel wat interessante informatie zijn te halen. Maar het is jammer dat er niet wat meer aandacht van de representativiteit was.

Reacties

  1. Joost de Kruijf schreef:

    Ik heb het artikel met genoegen gelezen. Als ik zelf niet bij het onderzoek betrokken zou zijn, had ik een vergelijkbaar artikel kunnen schrijven. Wij krijgen vaak de vraag over de representativiteit van dergelijk onderzoek. Wij zijn ons zeker bewust van het feit dat het niet representatief is.

    Omdat het een nieuw onderzoeksinitiatief is, hebben we gekozen voor een publieksvriendelijke champagne. Dat wil zeggen dat we de drempel(s) om mee te doen zo minimal mogelijk hebben gemaakt. Dat gaat ten koste van de onderzoeksmogelijkheden, maar omdat we ons met name richten op het collectieve gebruik van het fietsnetwerk is dit voor ons momenteel acceptable. De betrokken overheidspartijen moeten ook nog kennismaken met de nieuwe analysemogelijkheden die wij ze bieden m.b.v. Bike PRINT.

    Wij zijn zelf erg blij met de gekozen method en de bijbehorende successen. We hebben iedereen (inclusief onszelf verrast met meer dan 50.000 downloads. Er zijn weinig publieksgercihte mobiliteitsonderzoeken waarbij zoveel mensen betrokken zijn.

    We kijken daarom al uit naar 2016, waarin we voort kunnen bouwen op de ervaring en resultaten van dit jaar.

Reacties zijn gesloten.