PeilingPraktijken

Op vrijdag 16 oktober werd door diverse media (o.a. NOS, AD en PowNed) gemeld dat de gemeente Steenbergen een peiling heeft georganiseerd om het draagvlak voor de opvang van vluchtelingen in de gemeente te meten. De peiling zit echter slecht in elkaar en laat ruimte voor manipulatie van de uitslagen. Je kunt je afvragen of een peiling als deze nu wel zo’n goed idee is, zeker als je bedenkt dat de gemeente een veel betrouwbaardere peiling had kunnen opzetten.

Het grote probleem van deze peiling is dat hij niet is gebaseerd op een aselecte steekproef uit de bevolking. Daarom zijn de uitkomsten niet representatief.

De peiling van de gemeente Steenbergen bestaat uit twee onderdelen: een vragenlijst op het internet en interviews op straat in de gemeente. Het idee achter de interviews op straat is dat ook mensen zonder internet de mogelijkheid krijgen hun mening te geven.

De vragenlijst voor de internetpeiling staat ‘open en bloot’ op het internet. Iedereen kan de vragenlijst invullen. Daarin wordt ook om je postcode en je e-mailadres gevraagd. Na het invullen krijg je dan nog een e-mailtje waarmee je bevestigd dat je de vragenlijst hebt ingevuld. Daarmee willen de peilers voorkomen dat iemand de vragenlijst meer dan één keer invult. Dat is goed, maar niet voldoende.

Een eerste probleem is dat ook personen van buiten Steenbergen de vragenlijst kunnen invullen. Het was voor mij geen enkel probleem dat de doen, ook al woon ik ver buiten Steenbergen.

Een tweede probleem is dat het toch niet zo moeilijk is om de vragenlijst meer dan één keer in te vullen. Voor elk e-mailadres dat je hebt, kun je de vragenlijst invullen. Veel mensen hebben meer dan één e-mailadres (bijvoorbeeld een privéadres en een werkadres). En het is niet zo moeilijk om nieuwe e-mailadressen aan te maken. En niemand houd je tegen om ook nog eens een paar keer de vragenlijst op straat in te vullen.

De zwakheden van deze peiling maken het mogelijk om de uitkomsten te manipuleren. Actiegroepen zouden zo de steun voor hun standpunten kunnen vergroten. Het zal echter duidelijk zijn dat dit geen representatief beeld oplevert van wat er leeft inde bevolking.

Er zijn voldoende voorbeelden van peilingen waarin de uitkomsten werden gemanipuleerd. Zie de voorbeelden elders in deze weblog: “Slechte peiling, gemanipuleerde uitslag”, “Is ‘moestuinsocialisme’ toch de eerlijke winnaar?” en “Vroege Vogels liefhebbers van vuurwerk? Wel in deze flutpeiling”.

Je vraagt je af waarom de gemeente Steenbergen gebruik maakt van zo’n flutenquête, terwijl het toch zoveel beter kan. Het ligt veel meer de hand een procedure te hanteren die wel wat lijkt op verkiezingen. Je trekt een aselecte steekproef uit het bevolkingsregister en stuurt de geselecteerde mensen een brief met daarin een link naar de vragenlijst op het internet en een unieke inlogcode. Per inlogcode kan maar één keer worden gestemd. En als het gemeentebestuur echt iedereen de mogelijkheid wil bieden om een mening te geven, dan kun je ook iedereen in het bevolkingsregister uitnodigen om mee te doen.

Voor mensen die de vragenlijst niet op het internet willen of kunnen invullen, kun je een papieren versie van de vragenlijst invullen. Die kan dan bijvoorbeeld op het gemeentehuis in een stembus worden gedaan. Uiteraard moet dan wel worden gecontroleerd (via de inlogcode) of mensen niet zowel de vragenlijst op het internet als de papieren vragenlijst invullen.

Het is wel netjes om personen zonder internet de gelegenheid te bieden via enquêtes op straat hun mening te geven. Je kunt je wel afvragen of dit nog echt nodig is. Volgens cijfers van Eurostat heeft minsten 96% van de Nederlandse huishoudens toegang tot internet. Er zijn dus nog maar heel weinig mensen zonder internet.

Kortom, het is niet zo verstandig om via zo’n flutenquête als in Steenbergen de mening van de bevolking over zo’n gevoelig thema te meten.