PeilingPraktijken

Op 2 mei 2017 ging het in EenVandaag, de actualiteitenrubriek op NPO1, over de hoogte van de zorgpremie. De grote zorgverzekeraars maken verlies. Dat kan volgens EenVandaag maar één ding betekenen en dat is dat de zorgpremie omhoog gaat. Op TV en op de website van het programma werd onderstaande grafiek getoond. Die roept een beeld op van een sterke stijging door de jaren van de zorgpremie. Helaas is er veel mis met de grafiek.

Een eerste probleem is dat de grafiek een soort driedimensionaal perspectief heeft gekregen. Dat is nergens goed voor. Het bevordert ook niet het makkelijk aflezen grafiek. In tegendeel, het maakt het moeilijker om de lengtes van de staven af te lezen. Deskundigen raden altijd aan om 3D-grafieken te vermijden.

Een tweede probleem is de verticale as. Als er sprake is van een natuurlijk nulpunt, dan moet die verticale as bij 0 beginnen. Er is hier zo’n nulpunt (0 euro), maar de as begint bij 1000 euro. Door een beperkt bereik te tonen (van 1000 euro tot 1350 euro), worden de premieverschillen opgeblazen. Als je niet heel secuur kijkt, zou je zelfs de indruk kunnen krijgen dat de zorgpremie in 2006 bijna 0 was. Ook de stijging van de zorgpremie in de loop der jaren lijkt spectaculairder dan hij in werkelijkheid is.

Een derde probleem is dat er bij de verticale as onhandige waarden staan. De waarden 1000, 1175 en 1350 maken het niet makkelijk de waarden van tussenliggende staven af te lezen. Daarom wordt altijd aangeraden om ‘mooie’ waarden te gebruiken. In deze grafiek zouden dat bijvoorbeeld de waarden 1000, 1200 en 1400 kunnen zijn. Wat ook helpt bij het aflezen van de grafiek, is het toevoegen van roosterlijnen. Dit is hier ook niet gebeurd.

Een vierde probleem is de achtergrond van de grafiek. Die is onrustig en leidt af van de werkelijke boodschap die de grafiek moet brengen. Dit soort chartjunk kan beter worden vermeden.

Een vijfde probleem is de reeks van drie gearceerde staven aan de rechterkant van de grafiek. Wat stellen die vragen voor. Waarom die arcering? Je zou kunnen vermoeden dat het voorspellingen zijn. Maar hoe zijn die dan berekend? Er wordt nergens iets uitgelegd. Er is ook nergens een legenda te bekennen.

Deze grafiek gaat over een belangrijk onderwerp: de hoogte van de zorgpremie. De kijkers naar het programma en de lezers van de website moeten de boodschap eenvoudig tot zich kunnen nemen. Daarom moet de grafiek zo eenvoudig en helder mogelijk zijn. Een simpel staafdiagram is daarvoor heel geschikt. Hieronder staat een staafdiagram waarin een aantal problemen zijn opgelost.

Het 3D-perspectief is verdwenen. Het is nu een gewone ‘platte’ grafiek. De as begint bij 0, waardoor een realistischer beeld wordt verkregen van de stijging van de zorgpremie. Die stijging is veel minder spectaculair. Er staat een reeks ‘mooie’ waarden bij de verticale as. En ook de grijze roosterlijnen helpen mee bij het aflezen van de as. De onrustige achtergrond is verdwenen. Bij gebrek aan informatie zijn de voorspellingen weggelaten. Dan is ook geen legenda meer nodig. Zo ontstaat een heldere grafiek die je niet op het verkeerde been zet.