De helft doet mee, dus het onderzoek is representatief?

‘Burgemeesters spreken zich in enquête NRC uit tegen fusies’. Dat meldt het NRC op 9 maart 2013. ‘Meer dan 80 procent van de burgemeesters in Nederland vindt niet dat gemeenten uit ten minste 100.000 inwoners zouden moeten bestaan, zoals het kabinet wil.

Dat blijkt uit een enquête van onderzoeksbureau OverheidinNederland.nl, in opdracht van NRC Handelsblad.’

nrc-fusies

In een verdere toelichting zegt het NRC dat het onderzoeksbureau alle 408 burgemeesters in Nederland naar hun opvattingen vroeg over de opschalingsplannen van minister Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA). Bijna de helft van de burgemeesters, 196 in totaal, reageerden op dat verzoek. Daarmee is het onderzoek volgens het NRC representatief.

Dat is een merkwaardige conclusie: als de helft meedoet aan een onderzoek, dan zijn de uitkomsten representatief. Nu bestaan er allerlei definities van het begrip representatief, maar deze heb ik er nog nooit bij zien staan.

Een onderzoek is representatief als de respondenten een goede afspiegeling vormen van de hele populatie. Als de helft aan een onderzoek meedoet, dan hoeft die helft echter zeker niet representatief te zijn. Stel je voor dat 196 responderen burgemeesters nu eens allemaal uit kleine gemeenten kwamen. Of stel eens dat het allemaal CDA-burgemeesters waren. Zouden de uitkomsten dan nog steeds representatief zijn?

Tot op zekere hoogte zou je de representativiteit kunnen onderzoeken. Dat kun je doen door de kenmerken van de responderende burgemeesters met de populatie van alle burgemeester te vergelijken. Die analyse zou deel kunnen uitmaken van de onderzoeksverantwoording. Die was helaas niet te vinden op het internet.