Over het misbruik van peilingen
Opiniepeilingen zijn bedoeld om de mening van mensen te peilen over allerlei zaken. Om een goed beeld te krijgen moet een peiling die meningen objectief meten. Dat is soms niet het geval. Dan is een peiling niet bedoeld om de publieke opinie te meten, maar om die te beïnvloeden. Veel deskundigen zijn dergelijke neppeilingen als een vorm van fraude. Toch komen ze voor. Een voorbeeld is de neppeiling waarmee oliemaatschappij BP kwam in december 2014.
Bovenstaande peiling verscheen op de Amerikaanse nieuwswebsite TPM (http://talkingpointsmemo.com). Het is een advertentie, maar dan in de vorm van een peiling. In deze peiling over BP kun je alleen maar aardige dingen zeggen over BP. Hoe dan ook, het resultaat is altijd positief voor BP. De uitslag van de peiling kan dan weer worden gebruikt in PR-campagnes van deze oliemaatschappij.
In het Engels worden deze peilingen ‘push polls’ genoemd. Ze ‘duwen’ je mening een bepaalde kant op. Een Nederlandse term heb ik niet kunnen vinden. Misschien ‘duwpeiling’ of ‘neppeiling’?
Dit soort peilingen zijn dus niet bedoeld is om de opinie te meten maar om een kandidaat, voorstel of idee te promoten of onderuit te halen. In Amerika zijn push polls langsgekomen waarin suggestieve vragen werden gesteld over hypothetische situaties. Die situaties waren niet waar, maar konden een kandidaat wel in een kwaad daglicht stellen. Een voorbeeld is een peiling tijdens de voorverkiezingen van de Republikeinse Partij voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2000. Aan kiezers in South Carolina werd gevraagd of ze ook op John McCain zouden stemmen als hij de onwettige vader zou zijn van een zwart kind. Dat was in werkelijkheid niet het geval, maar het is niet ondenkbaar dat de kiezers hierdoor toch in negatieve zin werden beïnvloed.
Een andere vorm van een push poll is het simpelweg verzinnen van de uitslag. Door een kandidaat veel stemmen te geven, wordt de indruk gewekt dat hij erg populair is. Dat zou kiezers kunnen doen besluiten ook op die kandidaat te stemmen. Dat wordt wel het bandwagon-effect genoemd. Bij de Mexicaanse presidentsverkiezingen van 2006 werden sommige peilers ervan beschuldigd met dergelijke neppeilingen te hebben gewerkt.
Er zijn in Nederland (bij mijn weten) nog geen neppeilingen voorgekomen. Maar waakzaamheid is geboden. Daarom is het bij een peiling belangrijk om vast te stellen wie die peiling heeft opgesteld of gefinancierd. Het is niet uitgesloten dat die opdrachtgever belang heeft bij een bepaalde uitkomst. Dan kan het wel heel verleidelijk zijn om wat met de gegevens te ‘rommelen’.
