PeilingPraktijken

Het NRC heeft een peiling laten uitvoeren onder lokale en regionale PvdA’ers, zoals raadsleden, Provinciale Statenleden, wethouders en burgemeesters. Een van de vragen was “Hoe vindt u het achteraf dat de PvdA met de VVD is gaan regeren?” De antwoorden op die vraag zijn door NRC in de vorm van een cirkeldiagram weergegeven op de website nrc.nl. Dat is wel een heel bizarre grafiek geworden. Alles wat je fout kunt doen bij zo’n grafiek is ook fout gegaan.

Wat meteen opvalt aan de grafiek is dat noodzakelijke informatie ontbreekt en er wel overbodige informatie zichtbaar is. Het is echt niet zo schokkend dat de percentages optellen tot 100. Dus dat hoef je niet te vermelden. Wat je wel wilt weten, is welke percentages er horen bij de verschillende antwoorden. Helaas, die staan er niet. Je kunt wel steeds één percentage zichtbaar maken door met de muis over een van de sectoren te gaan. Maar om goed te kunnen vergelijken, moeten alle percentages zichtbaar zijn. Waarom staan die niet gewoon bij de sectoren?

Dan is er wat mis met de volgorde van de kolommen. Je zou verwachten dat de sectoren een logische volgorde hebben. Meestal begin je bovenaan (op 12 uur) en gaat dan met de wijzers van de klok mee. Voor de sectoren gebruik je dezelfde volgorde als in de vraag, dus ‘Zeer onwenselijk’, ‘Onwenselijk’, ‘Neutraal’, ‘Wenselijk’ en ‘Zeer wenselijk’. In de grafiek van NRC is de volgorde heel onlogisch: ‘Wenselijk’, ‘Onwenselijk’, ‘Neutraal’, ‘Zeer wenselijk’ en ‘Zeer onwenselijk’.

Daar komt nog bij dat de volgorde van de categorieën in de legende niet overeenkomt met de volgorde in het cirkeldiagram zelf. En het zou veel beter zijn geweest de namen van de categorieën vlakbij de sectoren waren gezet.

Verder zijn de kleuren op een verkeerde manier gebruikt. Het is allemaal erg onlogisch. Waarom zijn er drie tinten blauw? Waarom lijkt de kleur voor ‘Zeer wenselijk’ op de kleur van ‘Zeer onwenselijk’?

Politicoloog Tom Louwerse zei het ook al op Twitter: het is veel beter om dit soort gegevens in de vorm van een staafdiagram weer te geven. Hieronder is dat gedaan. Daardoor wordt de interpretatie van de grafiek een stuk eenvoudiger. Alle informatie is zichtbaar. En je kunt de categorieën simpel met elkaar vergelijken.

Soms is het mogelijk om functioneel gebruik van kleur te maken. Je zou bijvoorbeeld de negatieve categorieën een rode tint kunnen geven, en de positieve categorieën een blauw tint. En de tinten worden dan feller naarmate de betekenis extremer is. Dat is in het staafdiagram hieronder gedaan.

Dus bezin je eer je begint. Laat je niet verleiden tot het tekenen van een cirkeldiagram. Geef de voorkeur aan een staafdiagram, bij voorkeur met horizontale staven en enige ruimte tussen de staven. Je kunt je meestal beperken tot één kleur voor de staven, maar soms kan gebruik van meer kleuren functioneel zijn.