Peiling over busvervoer in Woerden vliegt uit de bocht
Op 3 januari 2018 kwam de SP in de gemeente Woerden met een peiling over het openbaar vervoer in deze gemeente. De SP wilde daarmee meten of er behoefte is aan veranderingen in het busvervoer voor Woerden. Het is de vraag of deze peiling een goed beeld geeft van wat er leeft bij de inwoners van Woerden. De peiling zit namelijk nogal slecht in elkaar.
We nemen twee aspecten van deze peiling wat nader onder de loep: de vragenlijst en de representativiteit.
De vragenlijst
De vragenlijst bestaat uit 10 vragen. De eerste vraag staat hieronder. Er wordt gevraagd welke bus je gebruikt. Kennelijk gaat de peiling niet over het openbaar vervoer in het algemeen, maar alleen om busvervoer. Waarom zijn er geen vragen over het treinvervoer? Misschien willen de Woerdenaren ook wel veranderingen van het vervoer per trein.
De busreizigers moeten aangeven met welk soort bus ze reizen (stadsbus, streekbus of buurtbus). Ze mogen maar één soort bus kiezen. Wat nu als ze van meer dan één bus gebruik maken en ergens overstappen op een andere type bus. Zo’n antwoord kun je hier niet kwijt.
De respondenten moeten ook aangeven via welk traject ze reizen. Ze moeten dat kennelijk in hun eigen woorden aangeven. Zie de vraag hieronder. En dan maar hopen dat de antwoorden op deze open vraag duidelijk genoeg zijn voor de onderzoekers.
Ook moet je het nummer van de bus op het aangegeven traject melden. Als er maar één bus op dit traject rijdt, is deze vraag overbodig. En wat moet de respondent doen als er meer bussen rijden en hij soms de ene en soms de andere bus neemt? En wat moet hij doen als de combinatie van busnummer en traject niet klopt? Verder zou het kunnen dat iemand soms het ene en soms het andere traject neemt. Kortom, dit tweetal vragen kan problemen opleveren.
Bij de twee vragen hieronder is het ook mis gegaan. Bij beide vragen moet je kiezen uit maar twee antwoorden: ja en nee. Merkwaardig genoeg is het mogelijk om beide antwoorden tegelijk aan te kruisen. Je kunt dus tegelijk ja en nee antwoorden. Dit zou niet moeten mogen. De onderzoekers kunnen niets met dit soort antwoorden. Aan de vormgeving kun je al zien dat het mis is. Bij de antwoorden staan aankruisvakjes (check boxes) in plaats van keuzerondjes (radio buttons). Het was beter geweest om keuzerondjes te gebruiken, aangezien je dan maar één antwoord kan kiezen.
De representativiteit
Je hebt alleen iets aan een peiling als die representatief is De uitkomsten van de steekproef moeten een goede afspiegeling zijn van de hele groep (de doelpopulatie). Dit lukt alleen goed als je de steekproef loot (met gelijke kansen) uit de doelpopulatie. We noemen dit een aselecte steekproef. Bij de enquête van de SP in Woerden is dit niet het geval. In plaats van loten is hier sprake van zelfselectie. Mensen bepalen zelf of ze wel of niet willen meedoen aan het onderzoek. De onderzoeker heeft daar geen invloed op. Dit leidt meestal tot een steekproef die niet representatief is. En dus trek je verkeerde conclusies uit de cijfers.
Die zelfselectie heeft verschillende consequenties. Een eerste probleem is dat iedereen de vragenlijst kan invullen. Dus ook mensen die helemaal niet tot de doelpopulatie behoren. Zo kunnen er meningen worden gegeven die er helemaal niet toe doen. De uitkomsten zijn dan vervuild.
Een tweede probleem is dat het soms mogelijk is de vragenlijst meer dan één keer in te vullen. Als mensen dat doen (bijvoorbeeld om hun eigen mening sterker laten doorklinken), dan is de steekproef dus niet meer representatief.
Een derde probleem is dat een groep mensen bewust kan proberen de uitkomsten te manipuleren. Als er een flinke groep is, kan de peiling heel erg een bepaalde kant worden opgestuurd. Denk bijvoorbeeld aan een actiegroep die graag een bus wil hebben op een bepaalde route.
De representativiteit van de enquête van de SP is dus zeker niet gegarandeerd. Nu kun je proberen het gebrek aan representativiteit te corrigeren door het uitvoeren van een weging. Daarbij krijgen alle respondenten een gewicht. Ondervertegenwoordigde groepen krijgen een gewicht kleiner dan 1. Oververtegenwoordigde groepen krijgen een gewicht groter dan 1. Voor het uitvoeren van een weging zijn weegvariabelen nodig. Voorbeelden zijn geslacht, leeftijd, opleiding en wijk/buurt. Helaas zijn dit soort variabelen niet gemeten in de enquête. En dus is een weging niet mogelijk.
Er is nog een andere reden waarom het goed is om je wijk, buurt of postcode op te geven. Met die informatie had je kunnen vaststellen waar bepaalde problemen zich wel of niet voordoet. Dat zou meer inzicht hebben gegeven in eventuele problemen met het busvervoer.
Conclusie
Het onderzoek van de SP in Woerden is niet goed opgezet. De vragenlijst rammelt en de uitkomsten zijn niet representatief. Het is daarom beter deze enquête te negeren.
