PeilingPraktijken

Op 21 maart 2018 waren er gemeenteraadsverkiezingen. De leidde tot een stroom van grafieken in de media. En al die grafieken poogden op een of andere manier verkiezingsuitslagen weergegeven. Sommige grafieken zaten goed in elkaar. Daarom gaven ze en goed en helder beeld van de verkiezingsuitslag. Maar er zaten ook wel heel slechte grafieken tussen. Die zetten de gebruiker alleen maar op het verkeerde been. De grafiek van de Gemeente Nijmegen die een dag na de verkiezingen via Twitter langs kwam, spant misschien wel de kroon. Bijna elke denkbare fout kon je daarin aantreffen.

De verkiezingsuitslag van de gemeente Nijmegen is weergegeven in de vorm van een taartdiagram. Er zijn twee belangrijke zaken mis met deze grafiek. In de eerste plaats heeft de grafiek een driedimensionaal perspectief. Daardoor is het lastig om de verschillende taartpunten met het oog te vergelijken.

De taartpunten aan de voorkant (D66 en GroenLinks) lijken nog groter dan ze al zijn. Dat komt omdat dat ook de zijkanten van de taartpunten zichtbaar zijn. Je krijgt niet de indruk dat de taartpunt van D66 kleiner is dan die van GroenLinks. Bij de taartpunten aan de achterkant zijn de zijkanten niet zichtbaar. Daardoor lijken ze kleiner dan ze zijn.

Het beeld dat de grafiek oproept, is verwrongen. Kijk maar eens naar de punten van D66 en de SP. Beide partijen hebben zes zetels, maar de taartpunt van D66 lijkt veel groter dan die van de SP.

Om een of andere onduidelijke reden zitten de taartpunten niet tegen elkaar aan, maar zijn ze van elkaar gescheiden. Wat dragen deze gleuven bij aan de interpretatie? Het maakt de interpretatie alleen maar lastiger.

Het repareren van deze grafiek betekent dat het driedimensionale karakter moet verdwijnen. Breng de grafiek terug naar een tweedimensionale vorm. Geen taart, maar een cirkel dus. En verder moeten de gleuven verdwijnen door de verschillende sectoren tegen elkaar aan te schuiven. Dan ontstaat een cirkeldiagram zoals hieronder.

In ieder geval is nu bereikt dat alle sectoren nu de correcte grootte hebben. De oppervlakte van elke sector correspondeert met het aantal zetels. Toch is zo’n tweedimensionaal cirkeldiagram ook niet ideaal. Het blijft lastig om de verschillende sectoren met elkaar te vergelijken. Daarom raden de experts af om cirkeldiagrammen te gebruiken. En als het dan toch moet, dan alleen in situaties met hooguit zes categorieën.

Er is een heel goed alternatief en dat is het staafdiagram. Hieronder staat het staafdiagram van de zetelverdeling in Nijmegen. Een staafdiagram in misschien wat minder frivool dan een cirkeldiagram, maar het is wel functioneler.

De lengtes van de staven corresponderen met het aantal zetels. Het is nu heel eenvoudig geworden om de staven met elkaar te vergelijken. In deze grafiek zijn de staven ook nog geordend in oplopende lengte. Dat maakt de grafiek nog inzichtelijker.

In principe volstaat één kleur in een staafdiagram. Alle staven kunnen dezelfde kleur krijgen. In de grafiek hierboven is ervoor gekozen om dat niet te doen. Elke partij heeft zijn eigen kleur (Groenlinks is groen, SP is rood, enz.) en daarom is de herkenbaarheid groter als die eigen kleuren zijn gebruikt.

De makers van de grafieken doen er goed aan om zich wat meer te verdiepen in het wel en wee van grafieken. Dat leidt vast tot betere grafieken.