Is de AfD wel de tweede partij in Duitsland?

Op 21 september 2018 publiceerde de Duitse omroep ARD de resultaten van een opiniepeiling over de politieke stand van zaken in Duitsland. De NOS nam nog diezelfde dag het bericht over van de ARD. Beide omroepen concludeerden dat de rechts-populistische AfD (Alternative für Deutschland) nu de tweede partij in Duitsland is. De vraag is of je die conclusie kan trekken. Nou, dat is niet het geval.

De grafiek hierboven toont de uitslag van de peiling. De CDU/CSU is met 28% de grootste partij. De AfD is met 18% net iets groter dan de SPD met 17%. De vraag is nu of je de uitkomst van de peiling kunt vertalen naar alle Duitse stemgerechtigden. De ARD denkt van wel want de kop van hun bericht luidt ‘AfD erstmals zweitstärkste Partei’. Helaas gaat de ARD in de fout. Dit kan je niet zeggen. Je moet rekening houden met de onzekerheidsmarges van de peiling.

De NOS neemt op dezelfde dag de uitkomsten over in een nieuwsbericht op de website. De kop van het bericht is ‘AfD in peilingen voor het eerst tweede partij van Duitsland’. En in het bericht staat o.a. ‘De rechts-populistische Alternative für Deutschland (AfD) is in een opiniepeiling van de ARD voor het eerst de tweede partij van Duitsland. De AfD (18 procent) verdreef de sociaaldemocratische SPD (17 procent) naar de derde plaats’. Daarmee suggereert de NOS toch wel heel erg dat de AfD nu de op een na grootste partij is.

Er komt kritiek op de berichtgeving van de NOS. Zie bijvoorbeeld de tweet van politicoloog Armèn Hakhverdian hieronder.

De website van de ARD geeft behoorlijk veel informatie over de opzet en uitvoering van de peiling. De onzekerheidsmarges zijn keurig vermeld in een kader (zie hieronder) op de website. Daarin valt te lezen dat de ‘Fehlertoleranz’ ligt dus de 1,4 en 3,1 procentpunten. De onzekerheidsmarge is dus altijd groter dan 1 procentpunt. En daarom is het verschil tussen de AfD en de SPD niet significant. Het verschil in de peiling is slechts ‘ruis’ in de steekproef.

Na de kritiek op het bericht van de NOS besluit de omroep (terecht) dat bericht aan te passen. Aan het bericht op de website wordt een noot van de redactie toegevoegd:

Noot van de redactie: de conclusie dat de Alternative für Deutschland groter is dan de SPD, is op basis van deze ene peiling niet zomaar te trekken. Dat is hierboven te stellig geformuleerd. Zie ook onze herstelrubriek.

En ook in de herstelrubriek komt een vermelding:

Op 21 september 2018 is een bericht gepubliceerd over een peiling waaruit bleek dat de Alternative für Deutschland nu de tweede partij van Duitsland is. Het verschil met de derde partij (SPD) is in de betreffende peiling zo klein, dat deze conclusie niet zomaar kan worden getrokken. Concreet betekent dit dat niet te zeggen is of de AfD op dit moment groter is dan de SPD.

Met deze correcties zijn de problemen met de interpretatie van de uitkomsten van de peiling opgelost. Dit voorbeeld laat wel zien hoe belangrijk het is om de onzekerheidsmarges te vermelden. Het is daarom een goed idee om ze in de grafiek weer te geven, zoals in de grafiek hieronder.

De ‘harkjes’ aan de uiteinden geven de onzekerheidsmarges aan. Duidelijk is te zien dat de marges van de SPD en AfD elkaar bijna volledig overlappen. Er is dus geen significant verschil tussen beide partijen. Ook is, bijvoorbeeld, te zien dat het percentage voor de CDU/CSU significant afwijkt van alle andere partijen. Dus kun je wel concluderen dat de CDU/CSU veel groter is dan alle andere partijen.