PeilingPraktijken

Op 20 augustus 2020 deed het NOS-Journaal van 20.00 uur uitgebreid verslag van de acties en debatten over de verhoging van de salarissen van verpleegkundigen. In het verslag toonde presentator Winfried Baijens een grafiek waarin hij de salarissen van verpleegkundigen vergeleek met die van gemeenteambtenaren en leraren van de basisschool. Met deze grafiek was van alles mis. Hij had diverse tekortkomingen.

De grafiek toont het bereik van de salarissen van de drie groepen. Voor zowel de verpleegkundigen als de leraren van de basisschool liggen de salarissen tussen de 2600 euro en 4100 euro (bruto per maand). Voor de gemeenteambtenaren liggen de salarissen tussen de 2600 euro en 3500 euro.

De grafiek geeft het bereik van die salarissen aan met behulp van stapeltjes rode munten. Maar er is iets mis. Het stapeltje van de verpleegkundigen is veel lager dan het stapeltje van de leraren, terwijl de salarissen van beide groepen toch hetzelfde bereik hebben. De grafiek klopt dus niet.

De grafiek lijkt in de verte wel wat op een staafdiagram, waarin de staven vervangen zijn door stapeltjes munten. Je moet de hoogte van die stapeltjes kunnen aflezen, maar dat kan niet omdat de as met de verticale schaalverdeling ontbreekt. Het is ook niet duidelijk of de onderkant van de stapeltjes bij 0 begint of bij een andere waarde. Het is ook niet duidelijk welke waarde hoort bij de bovenkant van de stapeltjes.

In de grafiek is gebruik gemaakt van driedimensionaal perspectief. Zo’n 3D-perspectief bevordert de leesbaarheid van de grafiek niet. In tegendeel, er zijn diverse voorbeelden van grafieken waarin 3D-perspectief de interpretatie van de grafiek juist vertroebelt in plaats van bevordert. Daarom raden deskundigen op het gebied van grafieken het gebruik van 3D-perspectief af.

In de grafiek hieronder is een poging gedaan de tekortkomen van de grafiek van de NOS te repareren.

Deze grafiek lijkt wel wat op een staafdiagram. De staven geven echter geen hoeveelheden aan, maar de bereiken van de salarissen van de groepen. De staven zijn horizontaal getekend. Deskundigen raden dat aan voor staafdiagrammen. Dat geeft wat meer ruimte voor de teksten.

Duidelijk is te zien dat bij de drie groepen salarissen op hetzelfde niveau beginnen (2600 euro). De salarissen van verpleegkundigen en leraren hebben hetzelfde bereik (van 2600 tot 4100 euro). Bij de gemeenteambtenaren is het bereik wat minder. Deze staven zijn eenvoudiger te interpreteren dan de onduidelijk stapeltjes van de NOS.

Het driedimensionale karakter is verdwenen. Dat helpt ook bij het correct aflezen van de grafiek. En er zijn roosterlijnen toegevoegd. Ook die helpen bij het aflezen van de grafiek.