Zijn er minder besmettingen in rijke Belgische gemeenten?

Bestaat er in Belgiƫ verband tussen het aantal besmettingen (per 100.000 inwoners) in een gemeente en de rijkdom van een gemeente. Anders gezegd: Zijn er in rijke gemeenten minder besmettingen dan in arme gemeenten? De Belgische krant De Morgen trok op 25 september 2020 de conclusie dat dit inderdaad het geval was. De krant kwam met een grafiek waaruit dit zou moeten blijken. Alleen had die grafiek enkele tekortkomingen. We geven een paar voorbeelden van betere grafieken.

De grafiek van De Morgen is een staafdiagram, of eigenlijk twee staafdiagrammen onder elkaar. Er is een staafdiagram voor de 10 armste Belgische gemeenten en een staafdiagram voor de rijkste 10. De staven zijn horizontaal getekend. Dat is beter dan verticale staven. Bij horizontale staven is er meer ruimte voor teksten (zoals de namen van de gemeenten).

Op het eerste gezicht is het niet duidelijk hoe de volgorde van de gemeenten tot stand is gekomen. Nadere analyse leert dat de volgorde is gebaseerd op het gemiddeld jaarinkomen in de gemeenten. Bij de armste gemeenten staat de allerarmste gemeente (Sint-Joost-ten-Node) bovenaan. Naar beneden toe neemt het inkomen langzaam toe. Bij de rijkste gemeenten staat de allerrijkste gemeente (Sint-Martens-Latem) bovenaan en nemen daaronder de gemiddelde inkomens langzaam af. Je moet dus steeds bedenken dat in de bovenste (rode) grafiek het inkomen toeneemt en in de onderste (blauwe) grafiek neemt het af.

Ook in cosmetische zin kan er nog wel wat verbeterd worden. Zo ontbreekt de horizontale as met schaalverdeling bij beide grafieken. En het helpt bij het aflezen van de grafieken als er roosterlijnen zijn.

Het grootste probleem is echter dat de (onzichtbare) schaalverdelingen van beide staafdiagrammen anders zijn. Vergelijk maar eens de lengte van de staaf van de arme gemeente (Sint-Joost-ten-Node) met die van de rijke gemeente Lasne. Die staven zijn ongeveer even lang. In Sint-Joost-ten-Node zijn er echter meer dan twee keer zoveel besmettingen als in Lasne (556 tegen 260). In arme gemeenten zijn er meer besmettingen dan in rijke gemeente, maar dat zie je amper terug in de grafieken. Om de gemeenten goed met elkaar te kunnen vergelijken, moet je de schaalverdelingen gelijk maken.

In de grafiek hieronder is de grafiek van De Morgen verbeterd. Beide staven hebben dezelfde schaalverdeling gekregen. Nu is duidelijk te zien dat er in de rijke gemeenten minder besmettingen zijn dan in de arme gemeenten. Onder de grafieken is een gemeenschappelijke schaalverdeling gezet. En de verticale (niet te opvallende) roosterlijnen helpen bij het aflezen. Een soortgelijke grafiek is door Charles Laporte (@charlaporte) op Twitter gezet.

De krant was op zoek naar een verband tussen het gemiddeld jaarinkomen en het aantal besmettingen (per 100.000 inwoners) in de 10 rijkste en 10 armste gemeenten. Er is nog wel een andere manier om dit verband weer te geven, en dat is een puntenwolk. Zie voor een voorbeeld de grafiek hieronder.

Op de horizontale as staat het gemiddeld inkomen van de gemeenten afgezet en op de verticale as het aantal besmettingen per 100.000 inwoners. De punten van de arme gemeenten zijn rood en die van de rijke gemeenten zijn blauw. Beide assen hebben een schaalverdeling en roosterlijnen helpen bij het aflezen. Bij opvallende punten zijn de namen van de gemeenten vermeld.

De grafiek is behoorlijk informatief. Zo valt eenvoudig te zien dat 8 van de 10 armste gemeenten meer besmettingen hebben dat de 10 rijkste gemeenten.

Sint-Joost-ten-Node heeft de meeste besmettingen (bijna 600). Ook Molenbeek en Koekelberg hebben relatief veel besmettingen (rond de 400). De arme gemeenten Colfontaine en Farciennes hebben opvallend weinig besmettingen.

De aantallen besmettingen van de rijke gemeenten liggen dicht bij elkaar. Deze aantallen blijven onder de 300. Sint-Martens-Latem is een uitschieter met een hoog inkomen (meer dan 30.000 per jaar).