PeilingPraktijken

Op zondag 6 juni 2021 waren er verkiezingen in de Duitse deelstaat Saksen-Anhalt. Dit is maar een kleine deelstaat met 2,2 miljoen inwoners. De hoofdstad is Maagdenburg. Toch was er veel belangstelling voor die verkiezingen. In september kiest Duitsland immers een nieuwe bondskanselier, en het is de vraag of de CDU van Angela Merkel dan aan de macht kan blijven. De rechts-radicale AfD deed het heel goed in Saksen-Anhalt. Volgens de peilingen zou dit de tweede partij worden. Laten we een blik werpen op die peilingen.

Het aantal peilingen in de periode voorafgaand aan de verkiezingen in Saksen-Anhalt was maar bescheiden. Er waren slechts drie peilers actief in de laatste twee weken. Dat waren er INSA, Forschungsgruppe en Infratest dimap. Zowel INSA als Infratest dimap deden een mix-mode peiling. Hun peilingen waren deels per telefoon (Random Digit Dialing) gedaan en deels online. De peiling van Forschungsgruppe was een telefonische peiling. Geen enkele peiling was dus volledige online.

De tabel hieronder bevat nog wat meer informatie over de peilingen van de drie peilers. Alle peilingen zijn eind mei of begin juni gedaan. De omvang van de steekproef lag steeds iets boven de 1.000. Dat is een goede steekproefomvang voor politieke peilingen. De tabel bevat alleen de cijfers van partijen waarvoor de scores boven de 4% uitkwamen.

De media voorspelden een nek-aan-nekrace tussen de christen-democratische CDU en de rechts-radicale AfD. Bij de drie peilers lagen de scores voor de CDU en de AfD inderdaad dicht bij elkaar. Maar de (voorlopige) uitslag (in de onderste regel van de tabel) laat een heel ander beeld zien: Het percentage voor de CDU is met 37,1% veel hoger dan voorspeld. En het percentage voor de AfD is met 20,8% behoorlijk lager dan voorspeld (minstens 23%).

In de grafiek hieronder is de uitslag van de verkiezingen in Sachsen-Anhalt in meer detail grafisch weergeven. De ‘harkjes’ aan het uiteinde van de staven geven de onzekerheidsmarges weer. Ligt een uitslag buiten een harkje, dan is er sprake van een significant verschil tussen de prognose en werkelijke uitslag.

Wat onmiddellijk opvalt is dat de peilers er bij de CDU volledig naast zaten. Hun schattingen lagen tussen de 27% en 30%, maar het werkelijke percentage was met 37,1% veel hoger. Over de oorzaak van dit grote verschil kunnen we slechts gissen. Misschien zijn veel kiezers de laatste dagen voor de verkiezingen wel van mening veranderd.

Bij de AfD zien we het omgekeerde effect: de schattingen van de peilers voor deze partij waren met minstens 23% hoger dan de werkelijke uitslag (20,8%). Je kunt je afvragen of er bij de CDU en de AfD sprake is van communicerende vaten: meer stemmen voor de CDU betekent minder stemmen voor de AfD, en omgekeerd.

De prognoses voor de SPD waren aan de hoge kant. De werkelijke uitslag (8,4%) lag maar net binnen de onzekerheidsmarges. De prognoses voor die Grünen waren significant te hoog. De prognoses voor de FDP en die Linke waren goed. Al met al was het beeld van de peilingen in Saksen-Anhalt niet erg positief.

Het valt ook op dat er vrijwel geen verschillen zijn tussen de prognoses van de peilers onderling. Er zijn geen significante verschillen tussen de peilers. Het is daarom denkbaar dat die peilers een gemeenschappelijk probleem hebben. Het valt, bijvoorbeeld, op dat alle peilers meten telefonische peilingen werken. Ze maken gebruik van Random Digit Dialing (RDD). Dat betekent dat ze met de computer willekeurige telefoonnummers genereren. Dit leidt tot een keurige aselecte steekproef, maar het is helaas wel zo dat de respons bij telefonische peilingen erg laag is (vaak minder dan 10%). De non-respons is dus erg groot en dat kan leiden tot ernstige afwijkingen in de uitkomsten. Wat niet echt helpt is dat de Duitse peilers niets melden over de non-respons in hun peilingen.

Het lijkt een goed idee om nader onderzoek te doen naar de technieken die de peilers gebruiken voor het verzamelen van gegevens en de effecten die deze technieken hebben op de representativiteit van de peilingen . Vooral de non-respons bij telefonische peilingen is een bron van zorg.