PeilingPraktijken

Op 10 augustus 2021 publiceerde de Engelse krant Daily Mail Online de uitkomsten van een peiling waarin de populariteit van premier Boris Johnson werd vergeleken met die van zijn minister van financiën Rishi Sunak. Een deel van de uitkomsten werd gepresenteerd in de vorm van cirkeldiagrammen. Met die cirkeldiagrammen was van alles mis. We onderwerpen een van die cirkeldiagrammen aan een nadere analyse.

Het grootste probleem van dit cirkeldiagram is dat de informatie in de grafiek niet klopt. Bijna een kwart van de respondenten (24%) zegt dat Boris Johnson de beste premier is. Maar zijn minister van financiën (chancellor) Rishi Sunak doet het veel beter: 42% van de ondervraagden denkt dat hij de beste premier zou zijn. Die percentages komen niet overeen met de omvangen van de bijbehorende taartpunten in de grafiek. De donkerblauwe taartpunt van Boris zou net iets kleiner dan een kwart van de hele taart moeten zijn, maar hij is veel groter. Verder lijken de taartpunten van Boris en Rishi zo op het oog ongeveer even groot, terwijl de bijbehorende percentages (24% en 42%) aanzienlijk van elkaar verschillen. En de taartpunt voor Don’t know is minder dan een kwart taart, terwijl het percentage (34%) veel groter is van 25%. Kortom, er klopt niet veel van deze grafiek.

Een tweede probleem van deze grafiek is dat de ontwerpers hem een driedimensionaal perspectief hebben weergegeven. Daardoor is het beeld van de grafiek vervormd. De taartpunten aan de voorkant lijken groter omdat de dikte (hoogte) van de taart ook is getekend. Voor taartpunten aan de achterkant is dit niet het geval. De taartpunten zijn in horizontale zin uitgerekt en in verticale zin ingedrukt. Het is lastig om vervormde taartpunten met elkaar te vergelijken. Vanwege deze problemen raden deskundigen aan om het gebruik van een cirkeldiagram met een driedimensionaal perspectief te vermijden.

In de grafiek hieronder is een aantal problemen opgelost. Het driedimensionale perspectief is verwijderd en de oppervlaktes van de taartpunten zijn in overeenstemming bracht met de bijbehorende percentages. Nu is het veel duidelijker dat Boris het niet zo goed heeft gedaan in de peiling.

Als je een cirkeldiagram maakt, dan moet je een punt kiezen waarop je begint met het vullen van de cirkel. De vuistregel is om te beginnen op ’12 uur’ (waarbij je de cirkel als een klok ziet). En dan vul je de cirkel verder met de wijzers van de klok mee. Dat is gebeurd met in de grafiek hierboven: het cirkeldiagram begint bovenaan met Boris. Bij de oorspronkelijke grafiek is het niet duidelijk waar hij begint.

Over het gebruik van kleur valt ook nog wel wat te zeggen. Als de verschillende categorieën een oplopende of aflopende reeks vormen, dan gebruik je tinten van dezelfde kleur. Is er geen sprake van een oplopende of aflopende reeks, dan moet je verschillende kleuren gebruiken (met dezelfde intensiteit). Dus voor de grafiek hierboven had je verschillende kleuren moeten gebruiken.

Er is een goed alternatief voor het cirkeldiagram en dat is het staafdiagram. Het staafdiagram hieronder toont dezelfde informatie als het cirkeldiagram van de Daily Mail Online. Er is gekozen voor een staafdiagram met horizontale staven. Dat biedt meer mogelijkheden om teksten in de grafiek op te nemen. Dat leidt tot een beter leesbare grafiek. De namen van de verschillende categorieën (en de bijbehorende waarden) zijn goed leesbaar. En je hebt geen gedoe meer met lijntjes die de namen met de percentages verbinden.

Bij een staafdiagram heb je geen problemen meer met de keuze van de kleuren. Eén kleur volstaat. Je moet wel zorgen voor ruimte tussen de staven.

Een staafdiagram is dus meestal beter dan een cirkeldiagram. Waarom dan toch een cirkeldiagram? Misschien vinden grafische vormgevers dat ze er leuker uitzien. Maar het gaat om de functionaliteit. Brengt de grafiek de boodschap over die in de gegevens verborgen zit? Daarom moet je voorkeur uitgaan naar een staafdiagram.