Meer inzicht met een mozaïekplot?
Op 22 juni 2022 demonstreerden tienduizenden boeren in Stroe tegen het stikstofplan van het kabinet. Volgens dit plan moet op veel plekken de uitstoot van stikstof drastisch naar beneden. De veestapel moet 30 procent krimpen en veel boeren moeten stoppen. Het EenVandaag Opiniepanel peilde de meningen over het stikstofplan. Hoe denken de stemmers op verschillende politieke partijen over dit plan? Voor het presenteren van de uitkomsten van de peiling gebruikte EenVandaag een stapeldiagram. Dat is een geschikte grafiek, maar er zijn nog andere mogelijkheden. Denk, bijvoorbeeld, eens aan een mozaïekplot.
De grafiek hierboven is de grafiek zoals die in het bericht van EenVandaag stond. Het is een stapeldiagram. Elke verticale staaf stelt een partij voor. En elke staaf is op zijn beurt verdeeld in de percentages voor- en tegenstanders en deelnemers die het niet weten of geen mening hebben.
De volgorde van de staven is niet zo handig. Die vereist enig zoekwerk om de partijen met relatief veel voorstanders of tegenstanders te vinden. Nadere analyse levert op dat de hoogste percentage voorstanders te vinden zijn bij D66, GroenLinks, Partij voor de Dieren en Volt. De tegenstanders zie je vooral bij PVV, FvD, SGP en BBB.
Het is ook niet zo handig dat alle staven even breed en even hoog zijn. Alle partijen lijken dan even groot te zijn, terwijl toch bijvoorbeeld de VVD veel groter is dan de SGP. Dat zie je niet terug in deze grafiek.
Met de mozaïekplot kun je proberen deze tekortkomingen te repareren. Zie de grafiek hieronder. Een mozaïekplot is eigenlijk een stapeldiagram waarin de staven niet even dik zijn. Die diktes weerspiegelen de omvangen van de desbetreffende groepen (hier: partijen). Dus de staaf voor de grote VVD is veel dikker dan die van de kleine SGP. Voor de dikte van de staven is uitgegaan van de scores in de recentste Peilingwijzer (van 31 mei 2022). De Peilingwijzer is een soort gemiddelde van verschillende peilingen (van Ipsos, I&O Research en Kantar).
Merk op dat het stapeldiagram verticale staven heeft en deze mozaïekplot horizontale staven. Door de grafiek zo te draaien krijg je wat meer ruimte voor het plaatsen van teksten in de grafiek.
We kunnen nu zien dat het percentage tegenstanders bij de VVD ‘slechts’ 54 procent bedraagt, maar doordat de partij zo groot is, gaat het toch om een flinke groep mensen (het dikke rode blok).
In de mozaïekplot zijn de verschillende staven geordend naar het percentage voorstanders. Dat betekent dat bovenaan vooral de tegenstanders staan (percentage tegenstanders groter dan 90 procent) en onderaan vindt je vooral de voorstanders (percentage voorstanders groter dan 70 procent). De grafiek is hierdoor eenvoudiger leesbaar. Zonder al teveel moeite kun je vaststellen dat bij PVV, SGP, FvD en BBB heel veel tegenstanders zitten en bij GroenLinks en Volt, D66 en Partij voor de Dieren juist heel veel voorstanders.
Merk op dat de oorspronkelijk grafiek ook nog een staaf voor alle partijen bij elkaar (‘Allen’) bevat. Deze staaf ontbreekt in de mozaïekplot. Je kunt hem echter toevoegen, indien gewenst. Bedenkt dan wel waar je hem precies invoegt: helemaal bovenaan, helemaal onderaan of op de plaats bepaald door het percentage voorstanders (37 procent). Dat is net onder de ChristenUnie.
Kortom een stapeldiagram is goed, maar een mozaïekplot is in dit geval misschien wel beter.
Meer over goede en slechte grafieken kun je vinden in Het Grafiekenboek.
