PeilingPraktijken

Er is weinig bekend over de mening van de Russische burgers over de oorlog met Oekraïne. Er wordt bijna niet gepeild. Je kunt je inderdaad afvragen of je de publieke opinie hierover wel goed kunt meten. Geven de Russen wel eerlijk antwoord als ze vragen krijgen over, bijvoorbeeld, het beleid van het Kremlin en het voortzetten van de oorlog. Op 1 december 2022 kwam het AD met een bericht over een peiling van het Kremlin zelf. Volgens die peiling zou de mening van de Russen zijn omgeslagen. Was dat een betrouwbare peiling?

Het AD had het bericht over een peiling van het Kremlin overgenomen van de website Meduza . Meduza is een onafhankelijke Russische nieuwswebsite. Op die website stond een bericht over peilingen die in opdracht van het Kremlin zijn uitgevoerd door de FSO. De FSO (Federal Protective Service) is een Russische geheime dienst die is voortgekomen uit de toenmalige KGB.

In de peilingen van het Kremlin werd aan de respondenten gevraagd of de militaire acties in Oekraïne moeten doorgaan, of dat het beter is om met vredesonderhandelingen te starten. De uitkomsten voor de peiling in november waren nogal opvallend: maar liefst een meerderheid van 55% bleek voorstander van onderhandelingen en slechts een minderheid van 25% wilde doorgaan met de oorlog.

Er is sprake van een spectaculaire omslag. De publieke opinie is gekanteld. Dat kun je zien als je de peiling van november vergelijkt met die van juli. Toen was nog maar een minderheid van 32% voor onderhandelingen en een meerderheid van 57% wilde doorgaan met de oorlog. Zie ook de grafiek.

Beide peilingen zijn uitgevoerd door de FSO. Je kunt je afvragen in hoeverre de FSO (een geheime dienst die werkt in opdracht van het Kremlin) wel objectief is en niet probeert de uitkomsten een bepaalde kant op te sturen. Het Kremlin zal immers belang hebben bij bepaalde uitkomsten. Om hier wat meer inzicht in te krijgen, kun je kijken naar de peilingen van andere organisaties. Het blijkt dat er ook gepeild is door het Levada Center. Dat is Ruslands enige onafhankelijke sociologische onderzoeksinstituut. Ze peilden in oktober en kwamen tot de conclusie dat het percentage voorstanders van vredesonderhandelingen gestegen was naar 57%. Dat is dus ongeveer dezelfde percentage als de 55% van de FSO. En een minderheid van 36% wilde doorgaan met de oorlog.

Helaas is er weinig bekend over de peilingen van de FSO. Vragen hierover leverden niets op. We weten wel meer over de peiling van het Levada Center. Daarvoor is een representatieve steekproef getrokken in de stedelijke gebieden en op het platteland. De steekproef was verspreid over 137 gemeenten in 50 regio’s. De respons bestond uit 1604 personen. Dat lijkt een redelijke opzet van de steekproeftrekking.

Het Levada Center meldt verder dat de gegevens zijn verzameld met behulp van een face-to-face peiling. Face-to-face peilingen leveren meestal gegevens van goede kwaliteit op. Er zijn dan immers enquêteurs die de respondenten kunnen helpen bij het beantwoorden van de vragen. Maar hier moet je toch je twijfels hebben over de face-to-face benadering. Hoe reageren Russen als er onbekende personen bij hun aan de deur komen om hen te interviewen? Geven ze dan hun eerlijke mening als ze antwoord moeten geven op gevoelige vragen over het beleid van het Kremlin?  Of geven ze, om problemen te vermijden, sociaalwenselijke antwoorden?

Er zijn ook andere manieren van dataverzameling denkbaar, zoals een online peiling. In 2021 had 84% van de Russische huishoudens verbinding met internet. Dat  is best wel veel, al mis je toch nog 16% van de huishoudens. En bedenk daarbij dat vooral de dekking op het platteland lager is (78%). Bedenkt hierbij ook dat de internet-dekking in Nederland 99% was in 2021. Dat is dus een stuk hoger

We lijken dus een omslag te zien van de opinie van de Russen over de oorlog in Oekraïne. Maar is er ook een inhoudelijke verklaring? Die is er wel. Volgens het Levada Center nam de steun voor vredesonderhandelingen spectaculair toe nadat Poetin een decreet had getekend waarin een algehele mobilisatie werd afgekondigd. Die gebeurtenis bracht ineens de oorlog voor de inwoners van Rusland wel heel dichtbij. En dus nam ook de weerstand toe.

We zouden kunnen concluderen dat de hierboven beschreven peilingen er wel redelijk uitzien. Maar we hebben geen enkele zekerheid dat de uitkomsten juist zijn. De peilingen melden bijvoorbeeld niets over het optreden van non-respons of over het uitvoeren van een weging ter correctie van een mogelijk gebrek aan representativiteit. Wees dus op je hoede!